Investigative drama एक निष्ठावंत अनुयायी म्हणून, मी अलीकडेच नेटफ्लिक्सच्या “स्कूप” Scoop ह्या Series वर अडखळलो आणि मला म्हणायलाच हवे की, हि Series प्रत्येकाने बघायला पाहिजे. चपखल कथाकथन, उल्लेखनीय कथानकाच्या तीव्र ट्विस्टसह, ही Web Series प्रेक्षकांना आकर्षित करण्यात आणि पत्रकारितेच्या जगावर प्रकाश टाकण्यात यशस्वी ठरते. क्राइम रिपोर्टर “जे. डे” यांची 11 जून 2011 रोजी हत्या झाली होती. या प्रकरणात छोटा राजनसह 11 जणांविरोधात FIR नोंदविण्यात आली. पुढे या प्रकरणात न्यायालयाने छोटा राजन याला दोषी ठरवले. या प्रकरणात पत्रकार “जिग्ना व्होरा’ यांच्यावरही आरोप ठेवण्यात आले होते.

पण पुढे जिग्ना व्होरा यांची सुटका करण्यात आली. स्कूप ही वेबसीरिज या घटनेवरून आणि “Behind Bars in Byculla: My Days in Prison” वरून प्रेरणा घेऊन तयार केली आहे. उच्चपदस्थ अधिकार्‍यांपासून प्रभावशाली उद्योगपतींपर्यंत, लपवाछपवी आणि अवैध व्यवहाराचा जाळ किती मोठा आहे, आणि त्यात हि पत्रकार व्यक्ती कशी अडकते, अचानक सगळी परिस्थिती कशी बदलते हे फार उत्कृष्ट पद्धतीने मांडण्यात “हंसल मेहताला” यश आलेल आहे. भ्रष्टाचाराला आव्हान देणे आणि उघड करणे ही पत्रकारितेची भूमिका “स्कूप” च्या केंद्रस्थानी आहे. मुख्य पात्र ‘जागृती पाठक”, हिला ज्या भ्रष्टाचाराचा सामना करावा लागतो आणि चुकीच्या कृत्यांवर प्रकाश टाकण्यासाठी तिचे करिअर आणि वैयक्तिक सुरक्षितता धोक्यात आणणाऱ्या वास्तविक जीवनातील पत्रकारांसमोर येणाऱ्या आव्हानांचे प्रतिबिंब हि मालिका लोकांन पुढे ठेवते.

भ्रष्टाचाराच्या विश्वासघातकी लँडस्केपवर नेव्हिगेट करताना पत्रकारांना भेडसावणाऱ्या नैतिक समस्यांचे चित्रण मालिका करते. जनतेला माहिती देण्याची जबाबदारी आणि शक्तिशाली व्यक्तींचा पर्दाफाश करण्याचे संभाव्य परिणाम यांच्यातील तणावावर प्रकाश टाकत, ” Scoop Web Series” मधील पात्रे त्यांच्या सचोटीशी तडजोड करायची की सत्याच्या शोधात स्थिर राहायचे या नैतिक संकटांचा सामना करतात. हे संघर्ष जनतेचा जाणून घेण्याचा अधिकार आणि भ्रष्टाचार उघड करण्याशी संबंधित जोखीम यांच्यातील नाजूक संतुलन दर्शवतात.” Scoop Web Series” सत्तेत असलेल्यांना जबाबदार धरण्यात पत्रकारितेच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेवर देखील भर देते. या मालिकेत पत्रकारांना विश्वसनीय माहिती आणि स्त्रोतांपर्यंत पोहोचण्यासाठी करावा लागणारा संघर्ष तसेच शक्तिशाली हितसंबंधांकडून सेन्सॉरशिप आणि हेराफेरीविरुद्ध सततची लढाई चा आढावा देते.

शिवाय, पत्रकारांना भ्रष्टाचार उघड करताना आणि आव्हान देताना वैयक्तिक त्याग आणि धोके यांचे चित्रण करत, ही Series पत्रकारांना त्यांच्या सत्याच्या शोधात धमक्या आणि धमकावण्यापासून शारीरिक हानीपर्यंतच्या जोखमीवर प्रकाश टाकते. तसेच पत्रकारितेत किंव्हा इतर फील्ड मध्ये होत असलेले ऑफिस पॉलिटिक्स आणि त्यातून होणार छळ ह्या मालिकेत पाहायला मिळतो. वरील गोष्टीना आजच्या काळात बरेच पत्रकार अपवाद ठरतील आणि आज पत्रकारीतेत जे काही बघायला मिळतंय त्या वरुन सामान्य लोकांची दिशाभूल होतं आहे, हे तेवढच खरं आहे.

ह्याला कारण म्हणजे वाढत चाललेली अनैतिक स्पर्धा, एक्सकॅलुसिव्ह किंवा Scoop साठी केलेली धाव , T.R.P. साठी पत्रकारितेच्या नावाखाली केलेला एंटरटेनमेंट शो कारणीभूत आहे. हि Web Series बघितल्या वर, mass communication चा विद्यार्थी आणि भारताचा एक नागरिक म्हणून अनेक प्रश्न पडतात,

खरंच सामान्य माणसाला खर काय ते कळत?

कि ते सत्य नेहमी अर्धवट किव्हा बनावटीच असतं?

वैयक्तिक फायद्यासाठी सत्तेचा कसा दुरुपयोग केला जातो, आणि हे लोक किती वरच्या स्थरा पर्यंत सत्य लपवू शकतात ह्याची कल्पना सुद्धा सामान्य माणसाला नसते.

सामान्य माणूस डोळे मिटून दाखवलेल्या बातम्यां वर विश्वास ठेवतो, खरं तर त्याला पत्रकारिका म्हणावं कि नाही हाच मोठा प्रश्न आहे. आज टी. व्ही वर येऊ आरडा-ओरड करणार्यां, बातम्यां पेक्ष्या आरोप प्रत्यारोप करणाऱ्या अनैतिक पत्रकारितेच्या स्पर्धे मुळे खऱ्या पत्रकार आणि पत्रकारितेचा खून होतोय. तुम्ही जरी आज महाराष्ट्रात बसून दिल्ली मध्ये काय घडतंय हेय बघताय, पण ते खरंच घडलय किंव्हा नाही ह्याची शहनिशा करायला वेळ आणि साधन कमी आहेत किंबहुना शोधण्याची दखल कोणी घेत नाही असं म्हटलेलं चुकीचं ठरणार नाही.

असे बरेच उदाहरण मिळतील, खोट्या बातम्या, चुकीचे संदेश आणि त्या मुळे होणारे वाईट परिमाण आपण पूर्वी बघितलेले आहेत. आणि विडंबना हि आहे कि बरेच बुद्धिजीवी हे प्रकार सामान्य रित्या पचउन घेतात. पत्रकारिता, मीडिया लोकशाहीचा चौथा स्तंभ आहे पण तो किती काळा पर्यन्त राहणार, हा प्रश्न भविष्यात नक्कीच उद्धभवेल.

You will be also like to read: LGBTQ समुदाय : सामाजिक आणि सांस्कृतिक स्थान | LGBTQ+ Community

– Abhinay Tayade